Skórę noworodka czy niemowlęcia większość ludzi wyobraża sobie jako gładką, różową, jedwabistą. W rzeczywistości jednak wysypka u noworodka, zaczerwieniona, pomarszczona skóra, potówki, ciemieniucha - to zjawiska zupełnie normalne.

Przychodząc na świat dziecko wcale nie wygląda tak, jak na amerykańskich filmach, jest pokryte mazią płodową, której zazwyczaj się nie zmywa, gdyż pełni ona funkcję ochronną dla wrażliwej skóry. Pozwala się jej stopniowo zmywać wraz z kolejnymi kąpielami i zmianami pieluszki. Po około miesiącu skóra dziecka zaczyna przypominać to, co możemy oglądać w reklamach - staje się miękka, zaróżowiona, gładka. Oczywiście, o ile dziecko jest prawidłowo pielęgnowane, nie ma żadnych reakcji alergicznych, nie jest przegrzane, nie cierpi na atopowe zapalenie skóry (AZS).

Wysypka u noworodka czy i niemowlęcia zazwyczaj nie jest powodem do niepokoju. Może ją wywołać szereg czynników. Najczęściej występują potówki, które pojawiają się w miejscach narażonych na przegrzanie, np. w fałdach skóry. Nie są one uciążliwe dla dziecka, a pielęgnacja sprowadza się do zwykłych zabiegów i lżejszego ubierania malucha. 

Czasem u maluchów pojawia się przypadłość nazywana trądzikiem noworodków. Występuje ona na twarzy, przypomina trądzik u nastolatków, a jest wynikiem krążących w dziecku hormonów mamy. Nie jest uciążliwa dla dziecka, ale można przemywać twarz delikatnie wodą przegotowaną i osuszać chusteczką. Krostek nie należy wyciskać.

Dużą grupą wysypek są wysypki na tle alergicznym. Zazwyczaj nie są groźne, ale są sygnałem do dla rodziców do baczniejszego obserwowania otoczenia, a dla mamy mogą być sygnałem do zmiany diety. Często dzieci reagują wysypką na zbyt mocno pachnące i zbyt silne proszki do prania. Ubranka niemowlaka powinny być prane wyłącznie w proszkach przeznaczonych dla dziecka, bez dodatku płynu do zmiękczania (specjalne płyny dla niemowląt też zazwyczaj nie są przeznaczone od pierwszych dni życia dziecka). Zamiast proszków można wybrać pranie w płatkach mydlanych lub specjalnych orzechach piorących. Powinny zostać uprane i wyprasowane wszystkie używane i nowe ubranka zanim dziecko założy je po raz pierwszy. Może się okazać, że również ubrania rodziców będą prane w proszkach dla dzieci, jeśli po przytuleniu malucha reaguje on wysypką.

Alergizować mogą także kosmetyki pielęgnacyjne, dlatego powinno się używać ich jak najmniej. Noworodkowi starczy mycie wodą z oliwką lub emolientem. Nie brudzi się on tak mocno, żeby wymagać mydeł czy żeli. Ważniejsze jest natłuszczanie skóry. Warto uważnie czytać składy kosmetyków, wybierać te, które są przystosowane od pierwszego dnia życia dziecka i zawierają jak najmniej składników! Oczywiście, miło jest mieć w domu pachnące pudrem dziecko, ale może na sam początek lepiej wybrać mydło bezzapachowe, a dopiero później wprowadzić kosmetyki perfumowane.

Specyficznym rodzajem uczulenia jest pieluszkowe zapalenie skóry. Jest to reakcja alergiczna na mocz, kał, czy samą pieluszkę. Pojawiają się zaczerwienienia, krostki. Jest to uciążliwe dla dziecka, może powodować ból, dlatego powinno się często wietrzyć chore miejsca, przemywać wodą (lepiej zrezygnować na jakiś czas z nawilżanych chusteczek, gdyż czasem mogą one dodatkowo powodować alergię) oraz smarować odpowiednimi kremami na odparzenia dla dzieci. Czasem konieczne też może się okazać zmienienie marki pieluch lub używanie pieluch wielorazowych.

Jeśli czynników uczulających nie udaje się ustalić i wyeliminować, a dziecku wysypka nie przeszkadza (nie swędzi, nie pojawia się obrzęk), to tak naprawdę trzeba przeczekać. Nie ma sensu jednak wprowadzać bardzo silnie działających leków, jeśli oprócz drobnej wysypki nic dziecku nie dolega. Jednak każdy dodatkowy objaw - kaszel, katar, gorączka - powinien już być konsultowany z lekarzem. Może się okazać, że wysypka nie była wcale wynikiem alergii, ale zaczynającej się choroby, np. różyczki czy ospy wietrznej.

Wysypki mogą być też spowodowane alergią pokarmową. Znaczna część dzieci nie toleruje laktozy spożywanej przez mamę. Alergia pokarmowa może się objawiać wysypką, ale zazwyczaj są to dolegliwości żołądkowe lub dolegliwości żołądkowe połączone z wysypką. Oczywiście wcale się tak nie musi dziać, wiele matek karmi piersią nie wprowadzając żadnych modyfikacji w swoim jadłospisie, inne - chcąc karmić piersią muszą niestety przestrzegać mniej i bardziej ścisłej diety. W przypadku podejrzeń, że dziecko jest alergikiem, warto skonsultować się z doradcą laktacyjnym lub pediatrą. Najczęściej uczulającymi produktami są:

• mleko krowie

• przetwory mleczne, mięso wołowe, cielęcina

• jaja

• owoce cytrusowe

• czekolada

• pszenica

• soja

• orzechy

• ryby

Dietę w przypadku alergii pokarmowej komponuje się albo eliminując kolejno te produkty, albo przechodząc na dietę opartą na produktach bezpiecznych (ryż, mięso królika, brokuły, ziemniaki i inne) do czasu ustąpienia objawów u dziecka. Po tym okresie stopniowo dietę się rozszerza o nowe produkty. Czasem konieczne może się okazać przyjmowanie suplementów, np. wapnia, gdy dziecko nie toleruje mleka ani mlecznych produktów.

Na wielu lekach można znaleźć napis "nie stosować u kobiet w ciąży i karmiących", jednak czasem, pod kontrolą lekarza kobiety w ciąży takie leki zażywają w sytuacji gdy choroba matki jest większym zagrożeniem niż stosowanie leków. W trakcie karmienia piersią też zdarzają sie sytuacje, kiedy kobieta zażywa lekarstwa i niestety czasem mogą one spowodować alergię u dziecka. Należy wtedy skontaktować się z lekarzem i spróbować zmienić lek. Oczywiście może się zdarzyć taka sytuacja, że kobieta w związku z chorobą i przyjmowanymi lekami będzie zmuszona zrezygnować z karmienia piersią, jednak warto zawsze poszukać najpierw leku zastępczego, o ile jest to możliwe.

Większość wysypek jest niegroźnych dla dziecka, jednak to rodzice najlepiej znają swoje dziecko i jeśli coś ich niepokoi, to powinni konsultować się z pediatrą.

Dorota Barańska